नवी दिल्ली, 6: घराघरांत शुद्ध व सुरक्षित पिण्याचे पाणी पुरविण्यात यावे या उद्दिष्टातून ‘जल दिवाळी’ : ‘महिलांसाठी पाणी, पाण्यासाठी महिला’ अभियान केंद्रीय गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाद्वारे देशभरात सुरु करण्यात आले आहे. या अभियानाव्दारे जल प्रशासनाच्या यंत्रणेत महिलांचा समावेश करण्यात येईल व त्यांना या क्षेत्रातही काम करण्याची संधी उपलब्ध होऊ शकेल.
गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाने जल दिवाळी मोहीम सुरू केली आहे – ‘महिलांसाठी पाणी, पाण्यासाठी महिला’. मंत्रालयाने अटल मिशन फॉर रिजुवेनेशन ॲण्ड अर्बन ट्रान्सफॉर्मेशन (AMRUT) या प्रमुख योजनेअंतर्गत ही मोहीम सुरू केली आहे. जलदिवाळी मोहिमेचे उद्दिष्ट 550हून अधिक जलशुद्धीकरण केंद्रांमध्ये महिला बचत गटांच्या जल प्रशासन यंत्रणेला भेटी देणे आहे.
जल दिवाळी मोहिमेविषयी
गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाच्या (AMRUT) अंतर्गत हा प्रगतिशील उपक्रम सात ते नऊ नोव्हेंबर 2023 पर्यंत सुरू राहील. जलदिवाळी मोहिमेत राष्ट्रीय नागरी उपजीविका अभियान (NULM) देखील सहभागी होत आहे. या मोहिमेचा ‘नॉलेज पार्टनर’ ओडिशा अर्बन अकादमी आहे. जल प्रशासन प्रणाली अंतर्गत स्थापन केलेल्या जलशुद्धीकरण प्रकल्पांना (WTP) महिलांना भेट देण्याचा उपक्रम आहे. यामुळे महिलांना त्यांच्या घरात स्वच्छ आणि सुरक्षित पिण्याचे पाणी पुरवण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या महत्त्वाच्या प्रक्रिया चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास मदत होईल. यासोबतच महिलांना पाण्याच्या गुणवत्तेच्या चाचणी प्रोटोकॉलची माहिती मिळेल, ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या अपेक्षित पाण्याच्या गुणवत्तेची कल्पना येईल.
देशभरात 3,000 हून अधिक जलशुद्धीकरण सयंत्रे आहेत. या प्रकल्पांची बांधलेली जल प्रक्रिया क्षमता 65,000 एमएलडी पेक्षा जास्त आहे आणि कार्यान्वित क्षमता 55,000 एमएलडी पेक्षा जास्त आहे. या मोहिमेअंतर्गत महिला बचत गट (SHGs) 550 हून अधिक जलशुद्धीकरण केंद्रांना (त्यांच्या शहरातील वनस्पती) भेट देतील. या 550 ची एकत्रित कार्य क्षमता 20,000 एमएलडी आहे.
भारतासारख्या देशात घरगुती पाणी व्यवस्थापनात महिलांचा मोठा वाटा आहे. अशा परिस्थितीत महिलांना पाण्याशी संबंधित योग्य माहिती असणे आवश्यक आहे. ‘महिलांसाठी पाणी, पाण्यासाठी महिला’ या संकल्पनेवर आधारित गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाच्या जलदिवाळी मोहिमेमुळे महिलांना पिण्याच्या पाण्याच्या प्लांटपासून ते घरापर्यंत शुद्ध आणि सुरक्षित पिण्याचे पाणी पुरविण्याची प्रक्रिया जाणून घेण्यास मदत होईल. याद्वारे त्यांना पाण्याची गुणवत्ता देखील समजू शकेल, ज्यामुळे प्रत्येक घरात दर्जेदार पाण्याची उपलब्धता सुनिश्चित होईल. या मोहिमेच्या पहिल्या टप्प्यात 15,000 पेक्षा जास्त बचत गटातील महिलांचा सहभाग अपेक्षित आहे.